Doğum Kontrolü Nasıl Yapılır?
Doğum kontrolü, hamile kalma olasılığını azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak amacıyla kullanılan yöntemlerin, tamamına verilen addır. Bu yöntemler aile planlaması amacıyla hem kadın hem de erkeğe yada her ikisini de uygulanabilir.
Kadınlara yönelik en sık kullanılan modern yöntemler hamile kalma olasılığını önleyici haplar ve rahim içi spirallerdir. Kadınlara yönelik diğer doğum kontrol yöntemlerinin başlıcaları diyafram, erkek döl hücrelerini öldüren tablet ve fitiller ile tüp ligasyonu denilen kadının tüplerinin bağlanmasıdır.
Kadın Doğum Kontrol Yöntemleri:
1. Doğum kontrolü yöntemi: Hap alımı yoluyla
Ağız yolu ile alınan haplar, kadınlık hormonları içerir. Hapların iki önemli etkisi vardır. Bunlar, (1) kadında, yumurtanın oluşumunu engeller ve (2) rahim ağzındaki salgıları kalınlaştırarak spermin rahme ulaşımını engeller. Hap kullanımı, çok etkili bir yöntemdir ancak, düzenli olarak her gün aynı zamanda alınmalıdır. Hapın düzenli olarak alınmazsa ve unutulursa gebe kalma tehlikesi oluşur. Daha önce hiç gebe kalmamış kadınlar rahatlıkla kullanabilir.
a. Hap almanın olumlu yönleri nelerdir:
– Adetler devam ederken bu dönemlerinin düzenli olmasını sağlar
– Adet kanaması ile oluşan sancılar ile adet öncesi gerginliği azaltır.
– Adet kanaması miktarını azaltarak, vücuttan kan kaybını azaltır.
– Kadını, yumurtalık ve rahim kanserlerine karşı korur.
– Kadının yumurtalıklarında veya memelerinde kist varsa, bu kistlerin büyümesini engeller.
– Kadında dış gebelik ihtimalini engeller.
– Kadının rahminde ve tüplerinde iltihap oluşumunu önler.
– Kadında akne ve sivilcelerin oluşmasını ve varsa iyileşmesini sağlar.
– Hiç doğum yapmamış kadınların kullanmasında herhangi bir sakınca yoktur.
b. Olumsuz Yönleri:
– Her gün hap almanın hatırlanması gerekir. Bırakıldığında hemen gebelik oluşabilir.
– Bulantı oluşabilir. Haplar eğer gece yatmadan önce yada akşam yemeğinden sonra alınarak bunun önüne geçilebilir.
– Kadınlarda, ilk kullanımda kilo artışı olabilir. Spor ve diyetle düzelir.
– Kadınların bazılarında tansiyon sorunları olabilir. Bu nedenle, tansiyonun takibi gerekli olabilir.
c. Kullanılmaması Gereken Durumlar:
– Düzenli hap alma sorunu olabilecek olanlar kullanmamalı
– Düzensiz adet sorunu olanlar sebebi belirleninceye kadar bu yöntemi kullanmamalı
– Şeker hastalağı teşhisi konumuş olanlar kullanmamalı
– Karaciğer yetmezliği teşhisi konmuş olanlar kullanmamalı
– Yüksek tansiyon sorunu olanlar
– Damar hastalığı olanlar (tıkanıklık, bacaklarda kızarıklık, şişme ve ağrı ile belirtileri gözlenen)
– Özellikle bulantı, kusma ile birlikte şiddetli baş ağrıları olanlar kullanmamalıdır.
2. Doğum kontrolu yöntemi: Rahim içi araç (Spiral) kullanımı
Rahim içine yerleştirilen araçlar, örneğin spiral, esnek bir malzemeden yapılmıştır. Spiral, spermlerin kadının tüplerine ulaşmasını önler. Çıkarılması durumunda bu engel ortadan kalkar. Spiral, hastane, sağlık ocağı, ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri gibi sağlık kuruluşlarında yerleştirilebilir.
a. Olumlu Yönleri
– Hamile kalmanın önüne geçen etkili bir metoddur
– Çeşitli olanları vardır, hamile kalmayı 10–12 yıl boyunca engellediği bilinmektedir
– Cinsel hayatı etkilemez
b. Olumsuz Yönleri
– Özellikle, ilk aylarda adet sürecini uzatabilir ve kanama miktarı artabilir ama bu geçicidir.
– Adet dönemlerinde ağrılar oluşabilir ve ağrı kesici ile bu önlenebilir
– Cinsel yolla bulaşan hastalık riski olanlar için uygun değildir.
– Zamanla kayabilir bu takdirde koruyuculuğu azalır
3. Doğum kontrolü yöntemi: İğneler (aşı veya hormon şeklinde) yoluyla
Doğum kontrolü için kullanılan iğneler, hormon içerir. Aylık veya üçer aylık dozları olabilir. Yavaş salınımla hormon salınır. bu şekilde yumurtanın oluşumunu ve haplara benzer şekilde, spremin, rahim ağzındaki salgıları kalınlaşmasıyla rahme (yumurtalara) ulaşması engellenir.
4. Doğum kontrolü yöntemi: Diyafram kullanımı yoluyla
Kadın rahim ağzına yerleştirilen ince plastik bir kapaktır. Bu şekilde erkek spermlerinin rahimde yumurtalara ulaşmasını önler ve hamile kalmayı engeller. En büyük handikapı, kadının, her cinsel ilişki öncesinde diyaframı kendi yerleştirmesi, ilişki sonrası çıkarması gerekir.
5. Doğum kontrolü yöntemi: Erkek spermlerini yok eden tablet ve fitiller (Spermisitler)
Erkek spermlerini yok eden tablet ve fitiller, hamileliği önlemek için cinsel ilişkiden önce kadın tarafından vajenin içine yerleştirilmelidir. Bu şekilde, kullanılan maddeler, spermleri rahime (yumurtalara) ulaşmadan yok eder ve hamileliği engeller.
6. Doğum kontrolü yöntemi: Kadının tüplerinin bağlanması (tüp ligasyonu) yoluyla
Kadının gebelikten korunmak için kullanabileceği kalıcı ve geri dönüşü olmayan bir yöntemdir. En etkili gebeliği önleyici yöntemlerden biridir. Tüpler, sadece yumurtalık ve rahim arasında köprü görevi yaptığı için tüplerin bağlanmasının gebeliğin engellenmesinden başka hiçbir etkisi yoktur.
Erkek Doğum Kontrol Yöntemleri:
- Doğum kontrolü yöntemi: Kondom kullanımı
Kondom, penis üzerine kılıf gibi giydirilerek ilişki sırasında spermlerin kondomun uç kısmında tutarak vajene gitmesini engelleyen ve bu şekilde hamile kalmayı engelleyen bir araçtır. Korunmanın yanında erken boşalmayı önler. AIDS, bel soğukluğu, frengi gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı her iki cinsel eşi de korur.
2. Doğum kontrolü yöntemi: Erkeğin kanallarının bağlanması (Vazektomi)
Kadının gebelikten korunmak için kullanabilecek, erkek sperm kanallarının bağlanması ile oluşan geri dönüşü olmayan bir doğum kontrol yöntemidir. Hastanede uygulanan küçük bir operasyondur. Cinsel hayatı olumsuz yönde etkilemez.
